Nie jest źle się mylić

Nikt nie lubi się mylić. Mylenie się jest często postrzegane jako coś ośmieszającego. Nie wiem, dlaczego tak jest. Podejrzewam, że w dużej mierze jest tak dlatego, że chcemy pokazać innym swoją wyższość, więc kiedy okazuje się, że czegoś nie wiemy lub że się mylimy, jest to dla nas i dla innych równoznaczne z poniżeniem(*). Inną, dodatkową przyczyną może być ludzka chęć posiadania absolutnej pewności (na temat czegokolwiek). Był to zapewne jeden z powodów, dla którego powstały ludzkie religie - systemy "wiedzy" dające absolutną pewność (i ta absolutna pewność dająca ich wyznawcom poczucie wyższości nad niepewnym światem jest być może jedną z przyczyn, dla których religie nie znoszą krytyki).

(*) - Jeszcze gorzej jest, kiedy to nasi "przeciwnicy" mają rację. Ale mniejsza o to .

Ja sam często się mylę, myliłem w przeszłości i zapewne będę się mylił w przyszłości(**) - więc wiem o czym mówię. Jednak kiedy spojrzy się na swoje pomyłki wstecz (nie mam tu na myśli błędnych decyzji - tylko luki w czyjejś wiedzy), okazuje się, że dobrze było się pomylić lub nie wiedzieć czegoś. Oczywiście zakładając, że człowiek chce się na swoich błędach uczyć.

(**) - Im więcej zdobywamy wiedzy i im więcej poprawiamy swoich błędów, tym mniej będziemy się mylić w przyszłości (jest to m.in. związane ze sposobem, w jaki działa nauka, ale o tym chciałbym napisać kiedyś indziej). Jest to pocieszająca myśl, ale z drugiej strony jest to niebezpieczne, gdyż daje nam fałszywe poczucie zdobycia absolutnej pewności, co nie sprzyja posiadaniu otwartego umysłu.

Ja w dużej mierze zapewniam postęp w swojej wiedzy mojemu najstarszemu bratu (nie liczę tu oczywiście czytania książek czy artykułów). Często zadaje mi pytania na które ja sam bym nie wpadł. Mam skłonność do postrzegania świata "takim jaki jest" - bez kwestionowania zdobytej wiedzy. Jest to duża wada u kogoś, kto pretenduje do miana racjonalisty i sceptyka. Na szczęście mam inne zalety, które równoważą moje wady i pomagają mi być człowiekiem rozumnym (głównie chodzi mi tu o ciekawość świata, ale nie tylko).

Jedną z porad, które sceptycy udzielają ludziom jest, żeby nie przywiązywać się do żadnych idei. W ten sposób nawet jeśli nasze poglądy okażą się błędne lub w jakiś sposób złe, nie będzie nas bolało że się myliliśmy i będziemy mogli w spokoju ducha skorygować nasze poglądy i po prostu przejść nad tym do porządku dziennego. Jest to dobra rada, ale z własnego doświadczenia wiem, że trudno się do niej w 100% zastosować. Człowiek opiera swoje wyobrażenie o sobie samym w dużej mierze na tym, co wie o świecie i o sobie. Zanegować te poglądy, to często zanegować naszą istotę - to kim jesteśmy (a raczej za kogo się uważamy). Dlatego łatwo się przywiązujemy do różnych kawałków wiedzy, które zdobyliśmy o otaczającej nas rzeczywistości.

Jednak muszę powiedzieć, że naprawdę warto jest się czasem mylić lub czegoś nie wiedzieć. Dzięki temu właśnie człowiek może się poprawiać, zdobywać nową, lepszą, pewniejszą wiedzę i nie popadać w rutynę skostniałego dogmatyzmu. Jasne - nie jest to przyjemne i pewnie nigdy nie będzie, ale naprawdę warte wszystkich negatywnych odczuć, jakie mogą temu towarzyszyć.

Chciałbym zakończyć ten artykuł przygarścią znanych cytatów.

Pierwszy cytat przypisywany jest bądź to Senece Starszemu, bądź to Augustynowi z Hippony (z resztą w różnych formach można go znaleźć także u innych autorów):

Errare humanum est. Perseverare diabolicum. - Błądzić jest rzeczą ludzką. Trwać w błędzie diabelską.

Innym, który mi się spodobał, są słowa Sokratesa:

Błąd jest przywilejem filozofów, tylko głupcy nie mylą się nigdy.

I jeszcze parę:

Błędy to droga do prawdy.

Fiodor Dostojewski

Wiedza nie opiera się wyłącznie na prawdzie, także na błędach.

Carl Gustav Jung

Człowiek, który nie robi błędów, zwykle nie robi nic.

Edward John Phelps

Lepiej i więcej się uczę, przechodząc przez wszystko samemu, popełniając własne błędy. Niedobrze jest unikać błędów, które mogą nam pokazać coś nowego.

Al Pacino

Jest cechą głupoty dostrzegać błędy innych, a zapominać o swoich.

Cyceron

Mali ludzie czerpią olbrzymią radość z błędów i gaf popełnianych przez ludzi wielkich.

Arthur Schopenhauer

Przestańcie nazywać błędem to, co jest przeciwieństwem waszej prawdy, a prawdą to, co jest przeciwieństwem błędu.

Antoine de Saint-Exupéry

Wiara w autorytety powoduje, że błędy autorytetów przyjmowane są za wzorce.

Lew Tołstoj

* * *

Już od jakiegoś czasu nosiłem się z zamiarem napisania tego artykułu. Oglądałem sobie różne filmiki na youtube i czytałem artykuły na blogach sceptyków. Jednak ostateczny impuls dało mi przeczytanie tego artykułu:

It's alright to be wrong

Ten artykuł nie jest dokładnie o tym samym co mój, chociaż tematyka jest siłą rzeczy mocno podobna. Zachęcam do przeczytania go, ponieważ jego autor jest z pewnością lepszym pisarzem niż ja. Jest również mądrzejszy ode mnie i posiada większe doświadczenie w tych sprawach.